مخزن آب هوایی که به برج ذخیره آب نیز شهرت دارد، وسیله ای است که از آن برای ذخیره سازی آب در ارتفاع استفاده می شود. این مخازن را در ارتفاعات قرار می دهند تا فشار آب مورد نیاز را تامین کنند. مخازن آب هوایی معمولاً از دو قسمت اصلی تشکیل می شوند که عبارتند از: بدنه و پایه. بدنه این مخزن از جنس پلاستیک، فلز، چوب و غیره ساخته می شود. میتوان گفت این مخزن آب کاربرد مشابه مخزن آب پلی اتیلن دارد.
مخزن آب هوایی
انواع مخزن آب هوایی
مخزن آب هوایی دارای انواع مختلفی است. با وجود این، انواع مخازن آب هوایی را می توان بر اساس جنس و نوع مواد اولیه در چهار دسته تقسیم بندی کرد: مخازن آب هوایی چوبی، پلاستیکی، فلزی و بتنی. قیمت هر یک از آن ها با توجه به نوع مواد اولیه به کار رفته در ساخت، متفاوت خواهد بود. مخازن ساخته شده از جنس چوب در ایران چندان رواج ندارند و تنها در چند کشور جهان به کار می روند.
در سال های اخیر، مخازن هوایی پلاستیکی روانه بازار شده اند. این مخازن به دلیل استفاده از پلاستیک به عنوان ماده اولیه، مورد استقبال قرار گرفته اند. به نظر می رسد که مخازن آب هوایی پلاستیکی در آینده ای نه چندان دور جایگزین انواع دیگر شوند. با وجود این، مخازن هوای فلزی از نظر استحکام و طول عمر، عملکرد بهتری نسبت به انواع دیگر دارند. به همین دلیل از محبوبیت بیشتری در میان خریداران برخوردار هستند.
مخازن آب هوایی از نظر اندازه و شکل نیز با یکدیگر تفاوت دارند. برخی از آن ها به شکل مکعبی و برخی دیگر به شکل های استوانه ای، کروی یا نیم کره ساخته می شوند. مخازن آب هوایی که به شکل استوانه ای ساخته می شوند، دارای کارایی بهتر و هزینه تعمیر و نگهداری کمتر هستند؛ به همین دلیل با قیمت بیشتری به فروش می رسند.
مخازن آب هوایی بزرگ تر برای تامین آب مورد نیاز شهر به کار می روند؛ این در حالی است که از مخازن کوچک تر برای تامین فشار آب یک ساختمان، کارخانه یا کارگاه می توان استفاده کرد. این مخازن با ظرفیت هایی بین هزار لیتر تا ۵۰۰ هزار لیتر در بازار به فروش می رسند. البته، امکان سفارش مخزن آب هوایی با ظرفیت دلخواه نیز وجود دارد. هنگام خرید، انتخاب مخزن آب باید با توجه به نیاز کاربر انجام شود.
انواع مخازن آب هوایی
عملکرد مخزن آب هوایی
همان طور که گفته شد، مخازن آب هوایی در انواع و اندازه های مختلف طراحی و ساخته می شوند. با وجود این، عملکرد همه آن ها شبیه به هم است. مخازن آب هوایی در واقع، نوعی منبع ذخیره آب محسوب می شوند که در ارتفاع قرار می گیرند. از این مخازن به منظور جبران افت فشار آب در ساختمان های مرتفع و بلند استفاده گسترده ای می شود.
دلیل قرار گرفتن مخازن آب هوایی در ارتفاع بلند، امکان تامین فشار آب مورد نیاز است. هر چه ارتفاع بیشتر شود، فشار آب نیز بیشتر خواهد شد. به طوری که فشار آب به ازای هر فوت ارتفاع به اندازه psl 43/0 افزایش می یابد. به همین دلیل، برخی از مخازن آب هوایی در ارتفاع ۵۰ متری سطح زمین نصب می شوند. از آنجایی که مخازن آب هوایی نصب شده. باید بتوانند فشار آب مورد نیاز تمام ساختمان های اطراف را تامین کنند، در ارتفاع بالایی قرار می گیرند.
اگر تپه ای در نزدیکی وجود داشته باشد، مخزن آب را می توان روی آن قرار داد. عملکرد مخزن آب هوایی باید به گونه ای باشد که هنگام قطع آب، بتواند آب مورد نیاز را برای حداقل یک روز تامین کند. از سوی دیگر، طراحی مخازن آب هوایی طوری است که فشار آب را به طور میانگین تامین کنند؛ به این ترتیب، در مصرف آب به میزان قابل توجهی صرفه جویی می شود.
عملکرد مخزن آب هوایی
مقایسه تانکر فلزی و منبع پلی اتیلن آب هوایی
تانکرهای آب فلزی از استحکام و طول عمر بسیار بالایی برخوردار هستند. به همین دلیل، مورد استقبال اکثر خریداران قرار می گیرند. با وجود این نمی توان مشکلات مرتبط به تانکرهای فلزی را نادیده گرفت. فلز به مرور زمان زنگ می زند و فرسوده می شود. این موضوع بر کیفیت، طعم و بوی آب نگهداری شده در تانکر فلزی تاثیر منفی می گذارد. در چنین شرایطی، امکان استفاده از آب و تانکر آب وجود نخواهد داشت.
با توجه به مشکلات متعددی که برای تانکرهای فلزی فرسوده رخ می دهد، گزینه های جایگزین دیگری به وجود آمده اند. یکی از این گزینه ها، تانکرهای ساخته شده از جنس پلی اتیلن است. تانکرهای هوایی پلی اتیلن نیز مانند سایر انواع مخازن آب، روی پایه قرار می گیرند. این تانکرها دیگر مشکلاتی ازقبیل زنگ زدگی، طعم و بوی بد آب، کیفیت پایین و بهداشتی نبودن نخواهند داشت.
مخازن آب ساخته شده از جنس پلی اتیلن از مقاومت بسیار بالایی برخوردار هستند و آب ذخیره شده درون آن ها کاملاً بهداشتی است. علاوه بر این، نصب این نوع مخازن روی پایه، بسیار راحت تر از انواع دیگر صورت می گیرد.
تامین آب در مخزن آب هوایی
افت فشار آب زمانی رخ می دهد که مصرف، بیش از اندازه آب هر ایستگاه پمپاژ باشد. مخازن آب هوایی کمک می کنند تا آب مورد نیاز در ساعات اوج مصرف نیز با فشار مناسب در اختیار کاربران قرار گیرد. در ساعات شب که میزان مصرف آب کاهش می یابد، مخازن دوباره پر می شوند تا تامین آب برای روز بعد، بدون مشکل انجام شود.
آب شهری معمولاً از چاه ها، رودخانه ها و دریاچه ها تامین می شود و بعد از تصفیه وارد لوله های اصلی می شود. لوله های اصلی به مخازن آب هوایی متصل هستند تا آب اضافی در این تانکرها ذخیره شود. به این ترتیب، امکان استفاده از این آب در هنگام افت فشار یا قطعی وجود دارد.
تامین آب در مخزن آب هوایی
مزایا و معایب مخزن آب هوایی
از آنجایی که مخزن آب هوایی از پمپ برای انتقال آب استفاده نمی کند، در انرژی به میزان قابل توجهی صرفه جویی می شود. علاوه بر این، دیگر نیازی نیست نگران فرسودگی پمپ و هزینه های مربوط به تعمیر یا تعویض آن باشید. این مخازن به گونه ای ساخته می شوند که در مقابل فشار آب، حساسیت کمی داشته باشند. این موضوع باعث افزایش استحکام و دوام آن ها می شود.
مخازن آب هوایی که از جنس فلز ساخته می شوند، دچار فرسودگی و زنگ زدگی می شوند. زنگ زدگی بدنه مخازن بر کیفیت، طعم و بوی آب تاثیر منفی می گذارد. به همین دلیل است که مخازن فلزی کمتر از تانکرهای دیگر به کار می روند. با وجود این نمی توان استحکام و طول عمر بالای این مخازن را نادیده گرفت. مخازن تامین آب هوایی به منظور حفظ کیفیت آب و صرفه جویی در مصرف انرژی نیاز به تعمیرات مکرر دارند.
علاوه بر موارد بالا، نصب و نگهداری این نوع مخازن، پرهزینه است. خود مخازن نیز با قیمت بالایی به فروش می رسند. با وجود این، استفاده از مخازن آب هوایی در مناطقی که با افت شدید آب رو به رو هستند، به عنوان موثرترین راهکار در نظر گرفته می شود. استفاده از تجهیزات و مواد اولیه مناسب و باکیفیت می تواند بسیاری از مشکلات مرتبط با این مخازن تامین آب را برطرف کند.
مخازن آب هوایی در چه مناطقی کاربرد دارند؟
مخازن آب هوایی به منظور تامین آب در مناطقی به کار می روند که افت فشار دارند. در سال های اخیر، از مخازن آب هوایی در اکثر نقاط کشور به طور گسترده استفاده شده است. جبران افت فشار آب به کمک انواع مختلف مخازن آب هوایی به عنوان یک روش کاربردی و موثر شناخته می شود. این مخازن هوایی معمولاً در ارتفاعات یا تپه های نزدیک به مناطق مسکونی و شهری قرار می گیرند. در نتیجه، می توان آن ها را در مناطق شهری و شهرک های مسکونی مشاهده کرد.
مخازن آب هوایی کوچک تر برای تامین آب مورد نیاز برای چند واحد مسکونی، کارگاه های صنعتی و کارخانه ها قابل استفاده هستند. به کمک این مخازن، قطعی آب معنایی نخواهد داشت؛ چراکه آن ها می توانند آب مورد نیاز را برای یک روز بعد از قطع آب تامین کنند.
سخن پایانی
مخازن آب هوایی با نام های دیگری از قبیل: برج ذخیره آب یا تانکرهای آب نیز شناخته می شوند. این مخازن، یک راهکار مناسب برای جبران افت فشار آب در مناطق مختلف به شمار می روند. از آنجایی که این مخازن در ارتفاع قرار می گیرند، آب را با فشار زیاد وارد لوله های آب مناطق مسکونی و کارخانه ها می کنند. حتی در هنگام قطع آب نیز می توان از آب ذخیره شده در این تانکرها استفاده کرد.
به این نکته توجه داشته باشید که نصب مخازن آب هوایی باید توسط افراد متخصص انجام شود. از آنجایی که هزینه خرید و نصب این تانکرهای آب بالاست، هنگام خرید حتماً باید به کیفیت و جنس آن ها توجه شود. در غیر اینصورت، هزینه صرف شده بی نتیجه خواهد بود. چراکه کیفیت آب ذخیره شده در این تانکرها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.