مخزن فایبرگلاس با نام های دیگری ازجمله مخزن پلیمری یا مخزن کامپوزیتی نیز شناخته می شود. همانطور که از نامش مشخص است، این نوع مخازن آب از ترکیب دو یا چند ماده با یکدیگر ساخته می شوند. به همین دلیل، نام آن ها را مخازن آب کامپوزیتی قرار داده اند. اکثر مخازن آب کامپوزیتی در ایران از ترکیب پلاستیک و الیاف شیشه ای به دست می آیند و به نوعی مخازن پلاستیکی هستند. به این نوع مخازن آب کامپوزیتی، grp نیز گفته می شود.
مخزن آب پلیمری یا فایبرگلس چیست؟
مخزن آب پلیمری یا فایبرگلاس همان مخازن آب کامپوزیتی هستند. در این نوع مخازن نیز از ترکیب چند ماده با یکدیگر استفاده می شود. به عبارت دیگر، مخازن آب پلیمری یا فایبرگلاس از ماتریس های پلیمری تقویت شده با الیاف شیشه ای به دست می آیند. این نوع مخازن به دلیل استحکام بالا، وزن کم و قیمت مقرون به صرفه به مخازن آب فلزی و بتنی ترجیح داده می شوند.
مخزن آب پلیمری یا فایبرگلاس
موارد استفاده از مخزن آب کامپوزیتی
مخازن آب کامپوزیتی به دلیل مزایا متعددی که دارند، در زمینه های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. از مهم ترین زمینه های استفاده از یک مخزن آب کامپوزیتی فایبرگلاس می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ذخیره و نگهداری از آب بسیار زیاد (آب می توان از نوع شرب، آب شور، آب آتش نشانی و حتی آب فاضلاب باشد)
- نگهداری سوخت های مختلف ازجمله نفت، گازوئیل و مواد پتروشیمی
- ذخیره انواع مختلف کودهای مایع
- نگهداری از مایعات شیمیایی و آلی
- حفظ روغن و مواد خوراکی
به طور کلی، مخازن آب کامپوزیتی برای محیط های اسیدی، قلیایی، آب دریا، حلال های قطبی و صنایع غذایی بکار می روند. این مخازن را می توان به عنوان یک جایگزین مناسب برای مخازن آهنی و قدیمی مورد استفاده در شهرستان ها، روستاها و موتورخانه ها در نظر گرفت.
موارد استفاده مخازن آب کامپوزیتی
طراحی و ساخت مخازن کامپوزیتی
مخزن آب کامپوزیتی معمولاً به روش های مختلفی ساخته می شوند. روش رشته پیچی یا لایه گذاری دستی از متداول ترین روش های ساخت این نوع مخازن به شمار می روند. مواد اولیه بکار رفته در ساخت مخازن کامپوزیتی باید توسط واحد کیفی شرکت سازنده مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرند. علاوه بر این، نظارت بر مراحل ساخت و همچنین ارزیابی محصول نهایی نیز بر عهده واحد کنترل کیفی است.
یکی از روش های ساخت بسیار محبوب مخازن کامپوزیتی، smc نام دارد. smc نوعی روش قالب گیری است که در آن از ورق های کامپوزیتی grp استفاده می شود. حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد از این ورق ها از الیاف شیشه ای ساخته شده اند. پنل های مکعبی کامپوزیتی معمولاً در ابعاد ۱×۱ متر تولید می شوند. این نوع پنل ها را می توان بدون محدودیت در ارتفاع ۶ متری بکار برد.
خازن کامپوزیتی در هر روش های مختلف، به صورت کاملاً یکپارچه ساخته می شوند. در نتیجه، احتمال نشتی در آن ها بسیار کم خواهد بود. این ویژگی، مخازن کامپوزیتی را به یک گزینه بسیار ایده آل برای نگهداری و ذخیره سازی مواد شیمیایی و نفتی تبدیل می کند.
بسیاری از شرکت های سازنده امکان طراحی و تولید مخازن در محل را نیز فراهم کرده اند. در واقع، مشتریان می توانند سفارش ساخت مخازن کامپوزیتی بر اساس نیازهای خود را بدهند. مخازن کامپوزیتی را می توان به شکل مکعبی و استوانه ای طراحی کرد و ساخت. حداکثر ظرفیت مخازن آب کامپوزیتی، ۱۰۰۰۰ مترمکعب در نظر گرفته می شود. مخازن کامپوزیتی تولید شده به روش smc را می توان با توجه به کاربری های مختلف طراحی و تولید کرد.
مخازن کامپوزیتی ماژولار مکعبی smc_grp
مخازن کامپوزیتی دارای انواع مختلفی هستند. یکی از پرکاربردترین نوع از مخازن کامپوزیتی، ماژولار مکعبی smc_grp نام دارد. مخازن کامپوزیتی ماژولار مکعبی smc_grp از ترکیب پنل های پلاستیکی یا الیاف شیشه ای و کربن به دست می آیند. پنل های پلاستیکی توسط پیچ و مهره روی سطح محل نصب که از قبل آماده سازی شده اند، مونتاژ می شوند. این نوع مخازن در نهایت به شکل مکعب در می آیند.
پنل های grp بکار رفته در مخازن کامپوزیتی درون قالب با فشار ریخته می شوند و با حرارت بالا تحت پرس قرار می گیرند. به این روش ساخت مخازن کامپوزیتی، smc گفته می شود. به همین دلیل است که مخازن کامپوزیتی را smc_grp می نامند. به این نکته توجه داشته باشید که پنل های grp از ترکیب پلاستیک (پلی استر) با الیاف شیشه ای یا کربن به دست می آیند.
از آنجایی که این مخازن آب از مواد کامپوزیتی ساخته می شوند، هیچ نگرانی بابت خوردگی بدنه آن ها در اثر تماس مداوم با آب وجود ندارد. مواد کامپوزیتی بکار رفته در مخازن مکعبی smc_grp از مقاومت قابل قبولی در برابر فشار، کشش و تغییرات دمای محیط برخوردار هستند. در نتیجه، به یک گزینه مناسب برای استفاده در زمینه های مختلف تبدیل می شوند.
به طور کلی، از مخازن کامپوزیتی ماژولار مکعبی smc_grp به منظور ذخیره و نگهداری آب شرب، آب شور، آب مصرفی شهری و آب فاضلاب استفاده می شود. این نوع مخازن به دلیل استحکام بالایی که دارند، در شرایط آب و هوایی مختلف بکار می روند.
نحوه نگهداری از مخازن آب کامپوزیتی
سهولت در نگهداری یکی از مهم ترین ویژگی های مخزن آب کامپوزیتی به شمار می رود. این ویژگی به میزان کمتری در انواع دیگری از مخازن آب ازجمله مخازن بتنی و فلزی دیده می شود. نگهداری از مخازن آب کامپوزیتی باید به صورت دوره ای انجام شود. اگر بازرسی ها به صورت دوره ای و دقیق انجام شوند، به ندرت پیش می آید که اتفاق جدی برای مخازن آب کامپوزیتی رخ دهد.
لازم به ذکر است که مخازن آب کامپوزیتی علاوه بر نگهداری آسان دارای طول عمر بسیار بیشتری نسبت به مخازن آب فلزی یا بتنی هستند. در صورت نگهداری مناسب، پیش بینی می شود که بتوان از این مخازن برای ۳۰ تا ۵۰ سال بدون هیچ مشکل جدی استفاده کرد. از دلایل اصلی بالا بودن طول عمر مخازن آب کامپوزیتی می توان به نوع مواد اولیه، فرآیند پیاده سازی و مونتاژ اشاره کرد.
به دلیل هزینه های کم نگهداری، خرید مخازن آب کامپوزیتی از نظر اقتصادی بسیار مقرون به صرفه هستند. دوره های نگهداری از این مخازن به شرح زیر هستند:
- نظافت درون مخزن شامل پنل های کامپوزیتی در تماس با آب: به صورت سالانه
- شستشوی اجزای داخلی مخزن: در صورت نیاز
- نظافت و بررسی هواکش و لوله های سرریز: به صورت ماهانه
- بازرسی عملکرد دریچه بازدید: به صورت ماهانه
- کنترل تغییر شکل احتمالی دیواره های مخزن: هر شش ماه یکبار
- بررسی نشتی بدنه مخزن: به صورت ماهانه
- بازرسی اتصالات و گیج آبنما: به صورت ماهانه
مزایا و معایب مخزن آب کامپوزیتی
کاربرد گسترده مخازن آب کامپوزیتی فایبرگلاس به دلیل مزایا متعدد آن است. یکی از مهم ترین مزایای استفاده از مخازن آب کامپوزیتی، سهولت در نصب و اجرا محسوب می شود. نصب مخازن آب به دلیل حجم بالایی که دارند، معمولاً به آسانی انجام نمی شود. با این وجود، مخازن کامپوزیتی به دلیل مواد اولیه ای که در ساخت آن ها بکار می رود، به راحتی قابل نصب هستند.
سبک بودن مخازن آب کامپوزیتی باعث سهولت جابجایی نیز می شود. به عبارت دیگر، این نوع مخازن آب قابلیت پرتابلی دارند و به راحتی جابجا می شوند. از سوی دیگر، حجم مخازن آب کامپوزیتی را می توان افزایش یا کاهش داد. این یک ویژگی بسیار مهم و کاربردی برای مخازن آب کامپوزیتی به شمار می رود که در انواع دیگر کمتر دیده می شود.
از دیگر مزایا مخزن آب کامپوزیتی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دوام و طول عمر بالای ۵۰ سال
- قابلیت استفاده در زمین های مرطوب به دلیل دوام بالا و خاصیت ضد خوردگی
- امکان تولید در ظرفیت های مختلف (۱ تا ۸۵ مترمکعب)
- مقاومت در برابر شرایط آب و هوایی مختلف (گرما و سرما)
- بدون نشتی (مناسب برای نگهداری مواد نفتی و شیمیایی)
- مقاوم در برابر زلزله
- قابلیت نصب در نزدیکی سواحل به دلیل مقاومت در برابر سرما و گرما
مخازن کامپوزیتی به گونه ای ساخته می شوند که مقاومت بسیار بالایی در برابر خوردگی ناشی از مواد شیمیایی داشته باشند. از آنجایی که از مخازن کامپوزیتی برای نگهداری سوخت ها و مواد شیمیایی استفاده می شود، مقاومت در برابر خوردگی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به این نکته توجه داشته باشید که مخازن آب کامپوزیتی مورد تایید وزارت بهداشت و معاونت غذا هستند. در نتیجه، استفاده از آن ها برای نگهداری آب شرب شهری هیچ مشکلی ندارد.
سخن پایانی
مخازن آب کامپوزیتی از پرمصرف ترین مخازن بکار رفته در زمینه های مختلف به شمار می روند. این مخازن به دلیل ترکیب چند ماده با یکدیگر دارای مزایا بسیار زیادی هستند. از مهم ترین مزایا مخازن آب کامپوزیتی می توان به قیمت مقرون به صرفه آن ها اشاره کرد. قیمت این مخازن با توجه به هزینه های مربوط به حمل و نقل، ماشین آلات مورد نیاز برای ساخت و نیروی انسانی مناسب تر از مخازن دیگر است.